"محمدرضا زائری" از آن حیث افرادی است که آدم نمی داند در پیشوند نامش چه کلامی را استفاده کند؛ "حجت الاسلام"، "روزنامه نگار"، "نویسنده"، فعال فرهنگی" و ... . عده بسیاری از هوادارانش او را به عنوان یک " آخوند با حال" می شناسند، آخوندی که مشاور فرهنگی رئیس جمهور درباره اش می گوید: "زبان آثار آقای زائری اصلاح اجتماعی است و مسیرش مسیری بوده که دیگران پیمودند و او وامدار آنها است. یعنی او مسیری را که سیدجمال شروع کرده ، پیموده و تأثیرپذیر از روحانیون قدیم است."
در کارنامه او کار مطبوعاتی و روزنامه نگاری بیش از هر چیزخود نمایی می کند؛ از تأسیس خانه روزنامه نگاران جوان گرفته تا سردبیری روزنامه های کثیرالانتشار مثل همشهری و ابرار. تنوع فعالیت هایش هم بالاست، از مجله تخصصی هیأت‌های مذهبی در آن وجود دارد تا مجله کمیک استریپ؛ همه و همه این فعالیت ها به پای او نوشته شده و زائری را به یکی از فعالان رسانه ای بزرگ و صاحبنظران عرصه رسانه تبدیل کرده است.
حجت الاسلام زائری در زمینه مسائل اجتماعی مثل حجاب، فرهنگ عمومی و سبک زندگی نیز فعالیت هایی داشته و کتاب هایی نوشته است؛ وی در یادداشتی به ضرورت فعالیت رسانه ای در جلوگیری از عوارض و آسیب های کار مدیریت شهرى پرداخت.
این یادداشت به شرح زیر است:
نهادهایی که فعالیت اجتماعی دارند اساسا بدون توجه به افکار عمومی نمی توانند کارى بکنند . ملاحظه مخاطب و تمرکز بر دیدگاههای مردم و مدیریت اخبار و رصدکردن مستمر دیدگاهها و نظرات عموم برای همه فعالان عرصه های اجتماعی از یک تولید کننده اقتصادی کلان تا یک فروشنده خرد اهمیت دارد ، اما به دلایل گوناگون این اهمیت و حساسیت برای کسانی که در حوزه مدیریت شهری فعالیت می کنند دوچندان می شود.
از یک طرف مردم عوارض و مالیات می دهند و حق دارند که بدانند مدیران شهرى با پول آنان چه می کنند ، و این حق عمومی در دیدگاه اسلامی مضاعف و برجسته تر است زیرا بر اساس باورهای دینی ما که در دیدگاه های امام راحل و رهبر بزرگوار انقلاب تجلى یافته است مردم ولی نعمت و صاحب اختیار مدیران و مسؤولان هستند.
از طرف دیگر آگاهی و اطلاع مردم از رویدادها و فرایندهای مدیریت شهری روی رفتار اجتماعی و سلوک شهروندی آنان تأثیر دارد و می تواند گاه هزینه ها را کاهش دهد ، گاه جلوی برخی آسیب ها را بگیرد و حتى به سرعت پیشرفت کارها به طور محسوس کمک کند.
زمانی که انتشار همشهری محله آغاز شد تحلیل ما این بود که اگر بتوانیم ضریب رضایت شهروندان از زندگی شهری را افزایش دهیم این احساس روانی روی رفتار شهروندی شان تاثیر خواهد گذاشت. از کاهش وندالیسم و آسیب رساندن به مبلمان شهری تا شیوه و کیفیت رفتارهای اجتماعی شهروندان.
بر همین اساس گاهى مدیریت هوشمندانه ارتباطات عمومی و رسانه ای می تواند فرصتهای درخشانی را برای مدیریت شهری فراهم کند.
مثلا وقتی که بر اساس مطالعات و محاسبات مهندسین و کارشناسان قرار است خیابانی تعریض شود ، به طور طبیعی مردم دچار مشکل می شوند، ترافیک ایجاد می شود ، گرد و خاک دارد ، سروصدا هست و ... و قهرا مردم شاکی هستند و اعتراض می کنند و ناراحتند.
حالا اگر نشریه شهری آمد و قبل از آغاز این پروژه یک گزارش میدانی از اظهار نظر شهروندان منتشر کرد که از مشکلات خود گفتند و برآیند این گزارش تقاضای مردم برای تعریض این خیابان بود ، طبیعتا وقتی پروژه آغاز می شود برعکس ، مردم این کار را از خودشان می دانند و احساس می کنند که شهرداری در پاسخ به تقاضای آنان این پروژه را اجرا کرده است و در نتیجه نه تنها اعتراض نمی کنند بلکه پارچه و اعلامیه تشکر از شهرداری نیز به دیوار خواهند آویخت!
یا فرض کنید قرار است سطلهای زباله در بوستانی جدید الاحداث در یک محله نصب شود ، اگر پیش از نصب مبلمان شهری طی یک نظرسنجی از مردم در باره رنگ و شکل سطل ها سؤال شود ، هنگامی که مبلمان شهری نصب شد بسیاری از رهگذران هنگام عبور از این پارک احساس می کنند که این تغییرات بر اساس نظر آنان صورت گرفته و بنابراین خود را در حفظ و نگهدارى اموال عمومی سهیم می دانند.
در عین حال امروزه با توجه به تسهیل و گستردگی و فراگیری ابزارهای ارتباطی و پیشرفت سریع و بی سابقه تکنولوژى و سرعت تحولات اجتماعی ، نقش و جایگاه ارتباطات رسانه ای ارتقای محسوس یافته است.
اینک نه می توان چیزی را از مردم پنهان ساخت و نه می توان از انتشار دیدگاهها و نظرات مردم جلوگیری کرد و همین باعث شده است تا زمینه نشر شایعات و اخبار تخریبی بیش از گذشته فراهم شود.
جریان ها و گروههای مخالف مدیریت شهری یا حتی یک شخص عادی که به هر دلیل از مدیریت شهری دلخور و آزرده است می تواند در استاتوس فیسبوک یا پست اینستاگرام خود یک عکس نادرست بگذارد یا خبری دروغ منتشر کند و مدیریت شهری باید بتواند چنین تهدیدهایی را به درستی کنترل کند.
در همین حال این رسانه های فراگیر مجازی فرصت و امکانی هستند که می توان از طریق آنها زمینه اقناع گسترده تر و سریع تر افکار عمومی را فراهم کرد و مشارکت بیشتر و تعامل افزونتر مردم را در امور شهری تحقق بخشید.
بازخوردهای اطلاع رسانی هوشمندانه و حرفه ای در عصر حاضر و در فضای متفاوت و متغیر فعلی در همه سطح شهر و ابعاد گوناگون زندگی شهروندان قابل مشاهده است و می تواند بیش از هر عامل اقتصادی و سیاسی دیگری در روند اداره شهر تاثیر بگذارد.
به عبارت دیگر اگر بخواهیم با معیار و شاخص اقتصادی این سرمایه اجتماعی ارزشمند را محاسبه کنیم ، خواهیم دید که از هر درآمد و منبع مالی دیگری بیشتر و گرانبهاتر و پاینده تر و مطمئن تر است ، هر چند تحقق و تأمین و حفظ و حراست از آن به دلیل همین اهمیت و ارزش طبعا چندان ساده نیست.
*حجت الاسلام محمدرضا زائری
منبع: "ویژه نامه نشست کمیته روابط عمومی شهرداری کلان شهر ها"
پینوشت- ( حاج آقا زائری از اون آدمای خاصی که تو زندگی من تأثیرات بسیاری داشته؛ برام یه جور الگو ... البته خیلی به تطابقش فکر نکید؛ اما کلی بگم خیلی فکرشا دوست دارم، سعادت شد پس از پیگیری هایی که انجام دادم؛ حاج آقا زحمت کشیدند و این یادداشت را برای ویژه نامه همایش روابط عمومی کلان شهر فرستادند!)
